Waterrijk West
Fietsroute
Waterrijk Leidsche Rijn – IJsselstein
www.routesinutrecht.nl/fietsroutes/waterrijk-leidsche-rijn-ijsselstein
Gebied dat zich kenmerkt door water
Fiets mee langs rivieren, plassen, watererfgoed en allerlei bijzondere plekken die te maken hebben met water. Water speelt een grote rol in Utrecht West. De identiteit van dit prachtige gebied is én wordt voor een groot deel gevormd door het omgaan en leven met water.
Waterrijk Leidsche Rijn – IJsselstein zit vol leuke waterweetjes, oude én nieuwe verhalen over water. Ontdek al fietsend hoe onze voorouders en de natuur dit landschap hebben gemaakt tot wat het nu is en welke rol water nu en in de toekomst speelt. Onderweg maak je ook kennis met talrijke ‘waterstops’. Zo kun je lekker afkoelen en zwemmen in de plassen, zonnen en spelen op het strand, slootje springen en klauteren in het natuurgebied of in de speeltuinen en varen, kanoën en suppen op de rivieren. In de route vind je volop tips voor leuke horeca-adresjes aan het water.
De route is ook te fietsen in twee etappes: een rondje Leidsche Rijn en een rondje IJsselstein. Tevens is deze route uitermate geschikt voor de e-bike.
Leidse rijn
Was de Rijn in de late middeleeuwen niet verzand en onbevaarbaar geraakt, dan had Leidsche Rijn geen Leidsche Rijn geheten. Maar het gebeurde wel en dus werd in de 17e eeuw De Leidse Rijn gegraven, een waterweg tussen Utrecht en Harmelen, die aantakte op de Oude Rijn richting Leiden.
Leuk vertrekpunt voor een fietstocht langs de Leidse Rijn is gemaal de Aanvoerder op de Groenewoudsedijk. Dit gemaal pompt, bij zeer extreme droogte, water uit het Amsterdam-Rijnkanaal door naar West-Nederland om te voorkomen dat daar de waar van bollen-, fruit- en groentetelers verpietert.
Bootje varen
Tijdens de route zijn er vele mogelijkheden om je te vermaken in en op het water. Op de Vikingrijn, die door het Máximapark meandert, kan je heerlijk kano varen, suppen en zelfs varen in een zwaan! Bij Anafora, het parkrestaurant aan de Vikingrijn, kan je kano’s, sups en zwanen huren en genieten op het terras aan het water.
Brandspuithuisje
Net buiten de IJsselpoort staat het ‘brandweerhuisje’ met trapgevel en rood pannen zadeldak, gebouwd in 1622. Het gebouw heeft meerdere functies gehad. In 1769 wordt dit huisje omschreven als ‘poortershuysje’. Gebouwd als wacht- of tolhuisje kreeg het later de functie van opslagplaats voor een ‘Jan van der Heyden’ brandspuit. Om die reden staat dit monument bekend als brandspuithuisje.
Leuk weetje: tegenwoordig is hier het kleinste restaurant van Nederland gevestigd. Van donderdag tot en met zondag kun je hier heerlijk Indisch tafelen.
Hollandse IJssel
In het begin van onze jaartelling is er in Nederland een ondoordringbaar moerasbossengebied dat zich uitstrekt tot de Rijn/Maasdelat. Op de oevers van de kreken vestigen zich mensen. Om eten te verbouwen, ontwateren ze het gebied met sloten en duikers. De veengrond klinkt in, het rivierwater stroomt dieper landinwaarts en zet daar zand en slib af. Door het hoogteverschil tussen de Rijn- en Maaskreken komen de eerste waterlopen elkaar rond het jaar 100 tegen. Een isel (stroming) ontstaat, die we nu de Hollandse IJssel noemen. De samenkomst van de kreken vormen 200 jaar later ook rivier de Lek. Samen zorgen ze voor een gunstige waterloop voor de Rijn. Bisschop Godebald van Utrecht laat in 1122 de 100 meter brede Kromme Rijn bij Wijk bij Duurstede afdammen tegen overstromingen.
Trekvaart
In de Gouden Eeuw is de Hollandse IJssel een belangrijke rivier. Er worden veel goederen over vervoerd. Dit gebeurde door middel van de trekvaart. Rustig maar gestaag trekken paarden de schepen door het kanaal. Puur vakmanschap. Het wijdvertakte trekvaartennet dat in die tijd wordt uitgerold is internationaal vermaard om zijn betrouwbaarheid. Van deze expertise wordt dan ook wereldwijd geprofiteerd. Het polderlandschap langs de Hollandse IJssel is uniek.
De route is mede ontwikkeld door de Historische Vereniging Vleuten, De Meern, Haarzuilens en Leidsche Rijn.
Haarrijnse Plas
Leidsche Rijn aan Zee, noemen sommigen het. De zonsondergang is er fenomenaal mooi. Al helemaal als je met een lekker drankje op het terras bij Beachhouse Key West zit. Dan vraag je je echt af waarom mensen nog in de file naar zee staan.
Op het brede zandstrand is het heerlijk toeven. Het einde van de lange steiger is dé plek voor een bommetje of een duikwedstrijd. Het zwemwater is kristalhelder en schoon want nergens mogen er in dit volgelopen zandwinningsgebied motorboten varen. In de zomermaanden is er toezicht en kun je er gratis naar het toilet. Traditiegetrouw wordt de zomer hier afgesloten met Festival Strand. Waarom nog met vakantie gaan als je ook hierheen kunt?
’t Natte Laand
Interview met boswachter Floor Woortman Natuurmonumenten
Iedere ochtend fiets ik vanaf Utrecht naar landgoed Haarzuilens. Het moment dat de stad achter me ligt is een verademing. Je hoort geen getoeter meer, maar kwakende kikkers. En er is altijd wat te zien. Hazen die in volle vaart door de velden zigzaggen en met een beetje geluk zie je de blauwe flits van een ijsvogel. Hoog in de lucht vliegt een buizerd. Het is een heerlijke plek om even met je gezin naar buiten te gaan.
Natuur bij de stad
Voor Natuurmonumenten is het belangrijk dat bewoners van de stad in hun vrije tijd dicht bij huis een plek hebben om van de natuur te genieten. Dat je samen of alleen even een frisse neus kunt halen, je hoofd kan leegmaken en de drukte van de stad achter je kan laten. Dat er voor kinderen een fijne plek is om te spelen, te rennen en vies te worden in het groen. Op landgoed Haarzuilens kan dit! Help mee dit te behouden.
Route met hindernissen
‘t Natte Laand heeft een hele leuke uitdagende wandelroute. Het is een tocht met hindernissen en spannende overtochten. Er is een zonnewijzer, een pontje en een polstok waarmee je over de sloot kunt springen. Wie haalt er droog de overkant? De wandelroute start bij Hoeve Wielrevelt.
Waterhuishouding
Het (oppervlakte)watersysteem in Leidsche Rijn is heel bijzonder. Nergens in Nederland wordt met het oppervlaktewater van zo´n groot gebied zo milieuvriendelijk omgegaan. In heel Leidsche Rijn wordt zoveel mogelijk schoon regenwater rechtstreeks in de sloten en in de ondergrond opgeslagen.
In het Waterwinpark bevinden zich maar liefst negen winputten. Dat zijn die ronde betonnen dingen met ijzeren deksels, waarop je ook lekker in het zonnetje kan zitten. Onder de deksels bevinden zich putten van wel 100 tot 200 meter diep. Na een ondergronds verblijf van ongeveer 2500 jaar, is het water uit deze bronnen goed op dronk.
In het Waterwinpark wordt jaarlijks 5 miljoen kubieke meter drinkwater gewonnen voor 115.000 Leidsche Rijners. Wist je dat het kraanwater van Leidsche Rijn zelfs een eigen naam heeft? Leidsche Zacht, vanwege het lage kalkgehalte.
Lees alles over dit unieke watersysteem in de Big 5 waterwerken.
Jachthaven Marnemoende
Marnemoende is dé pleisterplaats aan de Hollandse IJssel, met de rust van de weidse omgeving en IJsselstein en Utrecht binnen handbereik.
Beachbar Marnemoende
Bij de jachthaven (naast de Hellingbaan) vind je een zandstrandje met een bar, waar drankjes, kleine (borrel)hapjes kunnen worden afgehaald. Buiten zorgen strandstoelen en ander meubilair voor het strandgevoel. Aan het strand worden ook activiteiten aangeboden door Sup & Beach, zoals suppen, yoga in combinatie met suppen en suptochten. Check voor de actuele openingstijden de website van Beachbar Marnemoende.
Dobberhuisje
Een drijvende overnachtingsplek met een eigen afmeerplek voor een open bootje (sloep), maar deze kan ook lopend over de steiger worden bereikt. Het is een comfortabel ingericht huisje met twee slaapkamers (dubbelbed met bedlinnen), een aparte sanitair ruimte en een living met keukentje.
Vlotkamperen
Marnemoende is een van de drie plaatsen in Nederland en België waar kampeervlotten liggen. Een uniek concept waarbij je een aantal dagen op een drijvend vlot in de daarop geplaatste houten tent overnacht in een bijzondere natuurlijke omgeving en alleen te bereiken met een Canadese kano. ’s Morgens wakker gemaakt worden door de watervogels, dan je tent open ritsen en een duik in het water nemen. Op het vlot zijn geen voorzieningen. Wel kun je gebruik maken van het uitgebreide sanitair van de jachthaven.
Rondvaarten IJsselstein
Met de rondvaartboten van Stichting Yselvaert kun je vaartochten maken door de vestinggracht in de binnenstad. Tijdens deze vaarten wordt speciaal aandacht besteed aan het oude IJsselstein gezien vanaf het water. Door de eeuwen heen speelde het water een cruciale rol bij de ontwikkeling van de stad.
Een rondje IJsselstein, langs vele monumenten, zoals een voormalig teenschillersschuur, de beide Sint-Nicolaaskerken, het voormalige kasteel IJsselstein, waarvan de vierkante traptoren een overblijfsel is en de korenmolen De Windotter. Zoals vroeger stap je bij de Overtoom over naar het andere deel van de gracht, waar een tweede Yselvaert boot jou verder brengt. Een zeer bijzondere manier om het rijke verleden van vestingstad IJsselstein te ontdekken.
Ook kun je een prachtige vaartocht (inclusief lunch) maken over de Hollandse IJssel richting Marnemoende en Lopikerkapel.
Het klaphek
De Hollandse IJssel was rond het jaar 1.200 een zijrivier van de Lek die begon bij Het Klaphek in IJsselstein. Op de plek waar de winterdijk twee opvallende knikken vertoont, is de Hollandse IJssel in 1285-1289 afgedamd. De gebieden rond deze rivier hadden in de eeuwen daarvoor zo ernstig te kampen gehad met overstromingen, dat er maar één oplossing de beste leek. De Hollandse graaf Floris V was machtig genoeg om de knoop door te hakken en de toevoer van rivierwater vanuit de Lek werd gestopt met een enorme dam. De Lek voerde voortaan al het water uit de Rijn richting zee. De Hollandse IJssel werd een getijderivier met één in- en uitstroom opening bij IJsselmonde (Rotterdam). Rond 1500 gingen er al weer stemmen op om de IJsseldam te vervangen door sluizen, aangezien de Hollandse IJssel ernstig aan het dichtslibben was. Dat plan is nooit uitgevoerd, maar tussen 1643 en 1949 heeft er toch een klein sluisje in de dam gezeten. De waterplas of ‘wiel’ aan de voet van de IJsseldam getuigt van een dijkdoorbraak in 1496.
Het Klaphek
De naam van de dam verwijst naar de nabijgelegen boerderij “Het Klaphek” of naar de buurtschap met dezelfde naam. Het dorpje bestaat uit één enkele straat en behoort tegenwoordig tot de gemeente IJsselstein. De dam sluit aan op de Lage Dijk Zuid (ten zuiden van IJsselstein).